CARLOS CASARES, BO E XENEROSO.

Nos case vinte anos que dirixín “Desde Galicia para o Mundo” tiven a oportunidade de convivir, polo menos unha vez ao ano, con Carlos Casares Mouriño. Era unha persoa á que entregaba os meus afectos para sentir o pracer de escoitar as súas sentenzas de home bo e xeneroso. Tal bondade exhibía que nunca da súa boca saíu na miña presenza unha palabra mal pronunciada, desas altisonantes; nin sequera unha mala crítica literaria, á que son tan afeccionados outros escritores.

Levouno de forma inesperada aquel maldito infarto cando aínda tiña moito que achegar á Cultura Galega con maiúsculas, de cuxo Consello era presidente.

Aquel dez de marzo do dous mil dous era domingo. Andaba eu pola Ribeira Sacra facendo de guía duns amigos cando me deron a triste noticia. Soou como un mazazo na miña cabeza. Recibina con estupor e quedeime pensando fronte aos espellos do Sil na maldade da Morte, á que nunca esperas pero sempre chega inoportunamente. A Carlos Casares levóunolo aos sesenta, demasiado novo para completar a súa obra literaria e o labor de difusión da nosa cultura que lle fora encomendada.

Aquel domingo e nos días posteriores moito falamos del e da súa obra. A miña filla Betty defendía “Vento Ferido” como a xoia da coroa da pequena biblioteca de casa. A miña outra filla, Gloria, recomendáranlle “Ilustrísima”. A miña muller andaba con “Un país de palabras” a voltas. I eu facía memoria do seu labor xornalístico, lembrando algúns dos seus costumistas artigos en “La Voz de Galicia”, diario no que, paréceme a min, sempre tivo sección fixa.

A semana que nos deixou Casares díxenme á min mesmo o pouco que valoran aos escritores galegos tanto na vila e corte madrileña como na sociedade literaria catalá. Porque Casares sempre escribiu no noso idioma, pero algúns dos seus máis siñificativos libros foron traducidos ao castelán. A pesar diso, a nivel estatal resultaba ser un descoñecido por culpa do escaso interese que espertaba a arte literaria do país nos medios de comunicación. Aínda así, a Casares outorgáronlle dúas veces o Premio da Crítica española e foi finalista do Premio Nacional de Narrativa.  

Eu creo que Casares, como escritor, supuxo a innovación que a Literatura Galega precisaba nos anos setenta. E baséome na súa narrativa fresca, de vocación humanista, cosmopolita, que supuxo un aire renovador para as Letras Galegas. “Xoguetes pra un tempo prohibido” é un libro maxistral do que se fixeron ata doce edicións, que eu lembre. Esta novela súa de 1975 é o retrato da súa xeración que é tamén a miña. A fotografía duns mozos brilantes e intelixentes que con todo, por culpa do ambiente que lles rodea, acaban cos soños rachados pola amargura. É un fiel relato da Compostela universitaria de finais do século XX e sen dúbida o gran testemuño da resistencia antifascista en Galicia. 

Como lector de Carlos Casares só teño unha materia pendente: “O sol do verán”, a novela que non puido chegar a ver publicada porque a rematou un mes antes do seu falecemento.  Pero un día destes, espero aprobala.

Eu só coñecín a unha sueca, protagonista dunha das máis belas historias de amor xamais escritas.  Contouma o mismísimo Carlos Casares, sentados os dous nun banco da estación do ferrocarril de Compostela, mentres esperabamos que os meus compañeiros montasen os equipos para gravar para a tele.

É a historia dun amor a primeira vista nun tren literario que non me corresponde a min contala, pero sí che digo que a protagonizaron Carlos e esa única sueca que eu coñecín: Kristina Berg, a que sería a súa gran compañeira.  Foi unha muller da cultura que me rompeu para sempre os moldes das suecas de Torremolinos.

Casares creceu culturalmente con Kristina porque construíu con ela, non só unha gran obra literaria, senón tamén humana. Ambos nos legaron un innegable patrimonio ético moito máis importante que os máis de 6.000 libros, 7.000 documentos  e 2.500 imaxes da sua pertenza persoal que hoxe revalorizan a Biblioteca da Cidade da Cultura. 

Hai pouco aínda que Kristina Berg decidiu reunirse con Carlos Casares no seu espazo soñado do Mais Alá. Sentín a sua partida pero quedo co seu exemplo, do que se deben sentir moi orgullosos Hakan e Christian Casares Berg, dous mozos intelectuais metade galegos e metade suecos, dos que Carlos dicía sempre… “Son a miña mellor obra”.

Por todo isto que che conto alegroume saber que a Real Academia Galega adicaba este ano o Día das Letras Galegas ao inesquecible Carlos Casares, cuxo gran facer como home, como escritor e como intelectual, deixou numerosas e indelebles pegadas na cultura deste país. Se mo permiten os meus xeonllos achegareime a Xinzo o día 17 para asistir á solemne sesión de honras que lle tributan os membros da Academia e todas as xentes de ben desta Galicia Única.

Por certo. Carlos Casares naceu en Ourense en 1941 pero pasou a súa infancia en Xinzo de Limia, onde tamén tiven o pracer de conversar con el por extenso, unha vez que tamén gravamos para a tele.