¿NON PODE SER DE OUTRO XEITO?

O recoñecemento por parte da Conferencia Episcopal dun erro nas inmatriculacións que fixeron desde 1998 quédase curto.

Por Manuel Menor

Desde os tempos de Manuel Fraga, é dicir desde a Lei 14/1966, de 18 de marzo de 1966 -cos seus múltiples xeitos de limitar a liberdade de expresión- empezou a facerse retrouso habitual da suposta normalidade en moitos asuntos, para non recoñecer que a solución establecida era evidentemente curta. Como non pode ser doutro xeito… case sempre veu querer dicir que fora máis doado deixalo todo como estaba e deixarse ir coa rutina establecida.

Acordos

A recente conversación, acordo ou pacto entre o presidente do Goberno e o da Conferencia Episcopal, é deses feitos mediáticos. Pero as súas fotografías, subidas graficamente ás redes sociais e difundidas nos medios convencionais, parecen destinadas a que lle deamos a volta á reiterativa expresión de Fraga e preguntemos: 

—- ¿É que non pode ser doutro xeito? 

E se non, ¿por qué non pode selo? Esta é a cuestión que deixaron pendente os dous xefes, neste momento, de dúas institucións principais. No que saltou aos medios, dá a impresión de que, despois do recoñecemento dun “erro” –case mil veces repetido- na posta ao seu nome de propiedades que non lle pertencían, o asunto quedaba resolto para a CEE, mentres o xefe de Goberno dábase por enteirado e estaba contento pola fluidez cooperadora entre ambas institucións. En realidade, actuaría como unha especie de confesor laico decidido a non
ser rigorista ao advertir algún pesar no penitente e contentouse coa devolución duns bens erroneamente postos a nome da Igrexa. O xesto daríalle fama e ata poida que animase a algúns outros a pasar polo seu confesionario na Moncloa.

Nada que obxectar respecto diso, salvo que eses bens non son do presidente do Goberno nin do seu partido, quedan pendentes moitos outros e non hai información fiable de que pensa facer respecto diso como presidente e, xa que logo, responsable de que este episodio teña a consistencia que corresponde a un Estado democrático.

En efecto, non basta con desculparse; a lesión do dereito de propiedade, a inxuria in specie que conleva a acción inmatriculadora indebida e a restitución propiamente tal non se saldan tan simplemente, polo menos iso dicía o libro de Teoloxía Moral do P. Arregui in illo tempore, que non contradi o artigo 48 do Código de Dereito Civil.

Por outra banda, a desculpa do “ben común”, que se referiu o presidente da CEE, non pasa de escusa que chove sobre mollado; as confesións relixiosas póñena sempre por medio para xustificar as súas actividades. Adicionalmente, no caso da Igrexa Católica, nos moitos séculos que leva nisto deixou abundante documentación -desde a época constantiniana, sobre todo- da que se pode tirar con facilidade para mostrar exactamente o contrario e que, ante un posible conflito de intereses (confusamente temporais e espirituais), non dubidou en defender, preferentemente, o seu interese particular no lado máis temporal, aínda que o pretexto narrativo que empregue máis tarde sexa o da súa nobre misión espiritual ou, ata, “martirial”.

A Historia de Europa, e a de España en particular, teñen múltiples acontecementos -dramáticos moitos deles- en que se pode ver esta confrontación do “ben común”. Moitos “cristiáns de base” foron testemuñas, a cotío, destas predileccións, sobre todo desde mediados dos anos sesenta.

Presente-Pasado

A relación da Igrexa co “ben común” suscita múltiples interrogantes. Cantos crentes teñen anos suficientes para vivir os anos anteriores a 1975, saben como era de parcial e se movía hábilmente pro domo sua. Metidos en aclarar a relación que tivo naqueles anos, a xerarquía católica talvez se debería poñer en coñecemento dos cidadáns o vizosos que foron diversos pactos e Convenios con aquel Estado Novo en 1941 e 1948 -anos de moita fame neste país, en que se fixeron cun gran patrimonio de seminarios e templos, entre outros bens-, ou como o Concordato de 1953 repetiu outro de 1851 no que, entre tranquilidades coas desamortizacións que viña tendo desde Carlos III, quedou en mans da Igrexa a “liberdade de ensino” e condicionou a que ía ser a primeira lei xeral de ensino dos españois, a Lei Moyano de 1857. Máis cerca nese longo pasado, desde a Lei Hipotecaria de 1948 tiveron tempo de inmatricular ao seu nome outros preto de 100.000 bens que non entraron nesta lista do acordo de hai tres días. Queda pendente, logo deste xesto último, saber que pasa coa Mezquita de Córdoba e outros bens do Patrimonio cultural de todos -non recoñecidos nese “erro” contable- , e se multitude de bens que non son lugares de culto, por pertencer á Igrexa, seguirán sen pagar IBI.

Neste territorio dun pasado que segue vivo neste presente, nesta conversación amistosa nada parece que se falou tampouco dos bens que afectan ao sistema educativo. En todos os anos que abarca a presenza oficial do nacionalcatolicismo, as sucesivas leis educativas desde 1938, 1945, 1953, 1957, 1965 ou 1970, recreceron o seu patrimonio escolar mediante continuadas subvencións aos seus colexios; o pretexto de “a súa función social” librábaos de impostos e facilitáballes créditos de todo tipo. ¿Era polo “ben común” escolar? ¿Que beneficio sacou con esa “función social” o ensino público, a de todos?

¿E o futuro? 

Está moi ben que o presidente do Goberno, -como non debe ser doutro xeito-, sentiuse a gusto na sé da CEE testemuñando unhas “cordiais relacións” coa Igrexa: ninguén desexa outra cousa. Pero debería explicar con claridade a postura do seu partido respecto dos Acordos co Vaticano subscritos entre 1976 e 1979. Sen remitirnos aos cambios de postura que desde aquelas datas sostivo, e sen mencionar como a LODE, a LOXSE e LÓEA os confirmaron; ou como aumentaron os seus beneficios con Zapatero a través do IRPF.

Desde 2013 vén dando un recital de adaptacións semánticas respecto de estes Acordos, ata coa LOMLOE non se entende o apoio de miles de millóns de euros anuais a eses colexios, concertados desde 1985, e á presenza “fundamental” da Relixión no sistema escolar. O “ben común” agradecería que a autoridade dun Goberno -se dice como mínimo socialdemócrata-, explicase por qué, en nome dun suposto “aconfesionalismo”, unha confesión particular ha de nutrirse dos orzamentos dun Estado democrático, tendo en conta que é habitual que a súa ética confesional discrepe da de moitos cidadáns, aos que limita a súa liberdade de conciencia. 

Todo indica, por demais, que esta institución, ao recoñecer unha “malicia” con estas inmatriculacións “erróneas” non amosa propósito da emenda, como esixe unha verdadeira contrición, nin tampouco o vello principio romano: res clamat domino suo.